Op de koffie bij ''Herso''

BRABANTSE MEUBELMAKER SCHEPT SCHOONHEID UIT AFVAL; In het piepkleine Brabantse dorp Loosbroek worden prachtige meubels gemaakt van een wel heel ongebruikelijk materiaal… afval.

Meubelmaker Rik Ruigrok (46) van de firma Herso heeft heel lang op dit even vreemde als technisch onmogelijk lijkende idee lopen broeden. Na jaren van experimenteren overwon hij uiteindelijk de niet geringe technische problemen die aan het werken met deze ongebruikelijke grondstof ten grondslag liggen.

OVERNAME BEDRIJF;
Onlangs presenteerde Ruigrok met gepaste trots z’n spectaculair ogende eerstelingen die hij bij de doop de toepasselijk materiaalnaam No Waste mee gaf. Een jaar of tien geleden namen Rik Ruigrok samen met zijn vrouw Esther de lang bestaande meubelmakerij Herso over. En daarmee ook een enorme voorraad afdankertjes. Want in het 35 jarig bestaan van Herso werd er zelden of nooit iets weggegooid.

DOEL ;
Wat te doen met deze half afgemaakte of uit de mode geraakte winkeldochters? In de jaren die volgden ging er af en toe wat in de open haard. En werden delen van oude tafels gebruikt om er onderdelen voor nieuwe tafels van te maken. Maar echt slinken deed de voorraad niet. Sterker, er kwam alleen maar meer bij !Je ontkomt als meubelmaker nu eenmaal niet aan het maken van proeftafels , zodat de voorraad afdankertjes en resthout op de houtzolder groeide en groeide.

Rik Ruigrok: “Dat kwam ook omdat wij voor de hoogwaardige kwaliteit tafels die wij maken nooit de juiste lengtes kunnen inkopen. Dus blijven er vaak mooie maar te kleine stukken over die alleen voor de openhaard bruikbaar zijn. Wij maakten ons zoals zo velen zorgen om het klimaat, stijgende energiekosten en het slinken van de natuurlijke houtvoorraden. De grens aan de groei is nabij en ook daarom zijn wij serieus gaan bekijken wat wij -op de bescheiden schaal van ons relatief kleine bedrijf- konden doen om een bijdrage te leveren aan de verbetering van ons milieu.”

UITGANGSPUNT;
Uitgangspunt van de Loosbroekse meubelmaker was simpel: een goede boom groeit honderd, tweehonderd jaar om daarna verwerkt te worden tot plank. En die plank werd een meubel dat vijf of tien jaar later bij het grofvuil terecht kwam. Hoog tijd om te zien of het mogelijk was om vanuit een gezond economisch perspectief , nog bewuster aan het werk te gaan, vond Ruigrok. Het kostte hem een paar moeizame jaren van proeven en testen en vooral van stug volhouden voordat hij een hanteerbare vorm had gevonden om van ordinair afval een splinternieuw, degelijk en mooi meubel te maken.

LIJMEN HOUTDELEN;
Iedereen die iets van het meubelmakersvak kent weet dat eiken met eiken is te verlijmen en dat teak met teak evenmin een probleem is. Maar teak met eiken is al moeilijker , en wie het in zijn hoofd haalt om mahonie, eiken, bamboe, berken, merbau, essen, vuren en meranti tot een geheel te smeden komt van een koude kermis thuis.

Ruigrok: ”Door mijn eigenwijsheid én stug volhouden zijn we er in geslaagd om met behulp van de lijmfabriek -waar ze grijze haren van ons moeten hebben gekregen- een nieuwe lijmsoort te ontwikkelen. Een biologisch afbreekbare lijm waarmee het mogelijk werd om elke houtsoort met elke anders soort te verlijmen. Die ontdekking werd de basis waarop wij verder konden met onze ideeën. Het is waar, al eerder maakte de bekende meubelmaker Piet Hein Eek van gebruikt, oud hout nieuwe meubelen. Het verschil is dat zijn ontwerpen zijn gemaakt van oud gerecycled , verweerd, gelakt en geverfd hout.

ONTWERP;
Bij Eek’s fraaie meubels speelt de tekening van het hout en de kenmerkende houtkleur een kleinere rol. Wij vroegen ontwerper Marico Mulders uit Den Bosch waarmee wij al eerder hebben gewerkt, om voor ons nieuwe modellen te maken. Maar dan wel zo dat de tekening van het hout en de specifieke kleuren nadrukkelijk naar voren zouden komen. Het resultaat mag gezien worden. Want al zeg ik het zelf, wij maken niet alleen fraaie designtafels maar hebben bovendien een technisch hoogstandje geleverd dat vooralsnog geen grenzen lijkt te kennen. ”

Zonder concessies te doen aan schoonheid en kwaliteit maakt Herso een serie ongekend fraaie grote en kleine tafels. Daarvoor moest wel het productieproces totaal op zijn kop. Veel van het geautomatiseerde werk maakte noodgedwongen plaats voor het aloude handwerk. In dit nieuwe, creatieve proces wordt gebruik gemaakt van overschotten uit eigen bedrijf maar ook van afgedankt meubilair van winkels, resten van kringloopbedrijven, afval van kozijnenfabrieken , en zelfs een dorpsgenoot die met een oude huisdeur in de maag zit , is van harte welkom.

WERKNEMERS;
De werknemers van Herso hebben de veranderingen in het bedrijf met plezier omarmd. Zij werken met veel meer lol en liefde voor hun vak omdat zij nu meer vrijheid hebben in de aanpak van hun arbeid. Niet alleen hebben zij vrije keus als het om de soorten hout gaat, zij hebben ook de vrije hand in de manier waarop het hout wordt verwerkt , maar ook hebben ze het gevoel ècht iets te doen voor het milieu . Of het nu om kopshout gaat, diagonaal gezaagd hout, opgedikte soorten, dwars dan wel taps verlijmd, in feite is alles mogelijk.

Daardoor ontstaat een reeks heel gevarieerde tafels die geen van allen hetzelfde zijn. Iedere tafel is in feite uniek en eenmaal afgewerkt met meubelolie , laten ze een intens kleurenpalet zien waarin de houtstructuur tot leven is gebracht.

NO WASTE;
Ruigrok: ”Omdat er geen verspilling van hout meer is , bedachten we een mooie naam voor dit nieuwe materiaal: No Waste. Wij hebben met No Waste het bewijs geleverd dat het mogelijk is de vicieuze cirkel van verkwisting, uitputting van natuurlijke voorraden en vervuiling te doorbreken. De snelheid waarmee bomen in oerbossen gekapt worden in combinatie met een heel beperkte herbeplanting en veranderende natuur dwingen producenten te investeren in de ontwikkeling van producten gemaakt van zogenaamd afval. Het kan! Je kunt dingen zo maken dat ze na hun bruikbare leven weer kunnen dienen voor andere, nieuwe producten.

Daarop is ook het hele principe van cradle to cradle gebaseerd van de bedenkers van dit alles, de ontwerper William McDonough en de chemicus Michael Braungart , hun credo is afval is voedsel ! Ze gaan uit van de volgende principes :

-Ontwerp alle producten zodanig dat ze volledig kunnen worden hergebruikt uitgaande van het principe: Afval is voedsel.
- Een product moet volledig afbreekbaar zijn in de biosfeer en daar als voedsel dienen voor natuurlijke organismen.
- Alle niet afbreekbare stoffen moeten beschouwd worden als een hoogwaardige grondstof voor nieuwe producten in de technosfeer. - Zorg ervoor dat er tijdens de fabricage van een product op geen enkele wijze schadelijke afvalstoffen ontstaan.

ONDER DE 4 % AFVAL;
Herso is maar een klein bedrijf maar wij dragen met No Waste zeker een steentje bij aan de vermindering van CO2-uitstoot, de reductie van energieconsumptie en een zuinig gebruik van natuurlijke materialen. Hadden wij vroeger soms wel achttien procent afval op de houtinkoop, dankzij No Waste hebben we dit terug kunnen brengen tot onder de vier procent. En die vier procent komt als zaagsel terecht bij boeren die er onkruid mee bestrijden en er word bio-energie uit opgewekt ! Waarmee wij voor het eerst sinds jaren het rendement op de inkoop op bijna honderd procent hebben gebracht.”